ΕΙΝΑΙ ΣΥΝΗΘΕΣ Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΝΑ θριαμβολογεί για ένα θέμα, όπως συμβαίνει με τα εξοπλιστικά που θα πάρει η χώρα από τις ΗΠΑ, και από την άλλη πλευρά, στην αντιπολίτευση, κάποιοι να καταστροφολογούν. Πέρα από τη θριαμβολογία και την καταστροφολογία όμως, υπάρχουν ορισμένες εύλογες επισημάνσεις και δεδομένα που προκαλούν προβληματισμό.

Ο ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ αναφέρθηκαν στο έλλειμμα ενημέρωσης των κομμάτων από την κυβέρνηση για τα θέματα άμυνας και εξοπλισμών, επισημαίνοντας ότι ενημερώνονται από τις εφημερίδες, αντί να έχουν υπεύθυνη και θεσμική ενημέρωση.  

Επίσης, ενώ σχεδόν κανείς δεν αμφισβητεί την αναγκαιότητα απόκτησης των προηγμένων μαχητικών F-35, των οποίων την πώληση στην Ελλάδα ενέκρινε το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών, πολλοί φαίνεται να αμφισβητούν τη χρησιμότητα των «δωρεάν αμερικανικών φρεγατών», για τις οποίες έχουν διατυπωθεί αρνητικές κρίσεις στις ΗΠΑ, όπου κάποιοι ήθελαν εδώ και καιρό να τις ξεφορτωθούν. 

Η έγκριση για την πώληση των F-35 στην Ελλάδα συνοδεύεται με την παροχή δωρεάν αμυντικού υλικού. Για την ακρίβεια, στην επιστολή Μπλίνκεν προς τον πρωθυπουργό αναφέρεται ως παραχώρηση αμυντικού υλικού σύμφωνα με το πρόγραμμα EDA (Excess Defense Articles), το οποίο μεταφέρει πλεονάζοντα αμυντικό εξοπλισμό σε ξένες κυβερνήσεις ή διεθνείς οργανισμούς. 

Όπως αναφέρει ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών στην επιστολή του προς τον Έλληνα πρωθυπουργό, έχουν γνωστοποιήσει στο Κογκρέσο «τις προτεινόμενες δωρεάν παραχωρήσεις στην Ελλάδα από τα πλεονάζοντα Αμυντικά Υλικά (EDA), για δύο αεροσκάφη C-130H, δέκα κινητήρες για αεροσκάφη P-3 και 60 τεθωρακισμένα οχήματα μάχης Bradley» και θα υποβάλουν για γνωστοποίηση προς παραχώρηση, επίσης από τα Πλεονάζοντα Αμυντικά Υλικά, τρία πλοία κλάσης Protector και διάφορα φορτηγά οχήματα και ρυμουλκούμενα, καθώς και αίτημα να παράσχει την απαραίτητη νομική εξουσιοδότηση για τη μεταφορά στην Ελλάδα έως και τεσσάρων φρεγατών τύπου LCS.

Τα αμερικανικά δημοσιεύματα για τις «δωρεάν» φρεγάτες

Το ενδεχόμενο αγοράς των αμερικανικών φρεγατών LCS είχε εξεταστεί πριν από δύο χρόνια, αλλά απορρίφθηκε, παρά τις πιέσεις όσων το προωθούσαν, όταν η ελληνική κυβέρνηση επέλεξε τις γαλλικές φρεγάτες Μπελαρά, οι οποίες θεωρήθηκαν πολύ καλύτερες στην αξιολόγηση που είχε γίνει τότε από την ηγεσία του Πολεμικού Ναυτικού και δεν αμφισβητήθηκε ουσιαστικά από κανέναν.  

Τα πλοία αυτά στις ΗΠΑ θεωρούνται από προβληματικά έως εντελώς αποτυχημένα και πολλά ΜΜΕ έγραφαν ότι ήθελαν να τα ξεφορτωθούν. Τους τελευταίους μήνες κυκλοφορούσε ως ανεπίσημη φήμη ότι οι ΗΠΑ ήθελαν να τα δώσουν στην Ελλάδα για τους παραπάνω λόγους. 

Τον περασμένο Σεπτέμβριο το έγκυρο αμερικανικό ερευνητικό site Propublica δημοσίευσε ένα αποκαλυπτικό ρεπορτάζ το οποίο έλεγε ότι «τα πλοία παράκτιας μάχης που υποτίθεται ότι θα δρομολογούσαν το Πολεμικό Ναυτικό στο μέλλον κατέρρευσαν σε όλο τον κόσμο και πολλά από τα όπλα τους δεν λειτούργησαν ποτέ. Τώρα το Ναυτικό τα ξεφορτώνεται».

Σύμφωνα με τη δημοσιογραφική έρευνα του Propublica, τα πλοία αυτά χάλασαν όταν βγήκαν στη θάλασσα και τα οπλικά τους συστήματα απέτυχαν. Φτιάχτηκαν βιαστικά, χωρίς λειτουργικά οπλικά συστήματα και ναύτες, και αξιωματικοί παραπονιούνταν ότι ξόδευαν περισσότερο χρόνο για την επισκευή των πλοίων παρά για την πλεύση τους, ενώ το άγχος από αυτή την αποτυχία τούς οδήγησε να αναζητήσουν ψυχιατρική περίθαλψη. 

«…Στην πραγματικότητα, το LCS ήταν σε καλό δρόμο για να γίνει ένα από τα χειρότερα σχέδια στη μακρά ιστορία του στρατού για την αγορά υπερτιμημένων και υπολειτουργικών οπλικών συστημάτων […] Οι ερευνητές χρειάστηκαν μήνες για να διαλευκάνουν το μυστήριο της βλάβης του κινητήρα. Αλλά αυτό ήταν ξεκάθαρο από την αρχή: Η κατάρρευσή του ήταν άλλο ένα αδιαμφισβήτητο σημάδι ότι το Ναυτικό είχε ξοδέψει δισεκατομμύρια δολάρια και πάνω από μία δεκαετία σε πολεμικά πλοία με ανεξέλεγκτες και καταστροφικές ατέλειες…»

Το ProPublica, όπως αναφέρει, προσπάθησε να ανιχνεύσει γιατί πλοία με τέτοιες προφανείς ελλείψεις είχαν την υποστήριξη της ηγεσίας του Ναυτικού για σχεδόν δύο δεκαετίες. Η έρευνά τους αποκάλυψε νέες λεπτομέρειες σχετικά με το γιατί οι υποσχέσεις που συνόδευαν τα πλοία LCS δεν τηρήθηκαν ποτέ. «Κορυφαίοι αξιωματούχοι του Πολεμικού Ναυτικού απέρριψαν επανειλημμένα ή αγνόησαν τις προειδοποιήσεις σχετικά με τα ελαττώματα των πλοίων. Ο αρμόδιος υπουργός και οι σύμμαχοί του στο Κογκρέσο αγωνίστηκαν για την κατασκευή περισσότερων πλοίων, ακόμη και όταν αυτά κατέρρεαν στη θάλασσα και τα οπλικά τους συστήματα απέτυχαν. Οι ένθερμοι υποστηρικτές του Πολεμικού Ναυτικού παρέκαμψαν τους ελέγχους που αποσκοπούσαν να διασφαλίσουν ότι τα πλοία που κοστίζουν δισεκατομμύρια μπορούν να κάνουν αυτό που υποτίθεται ότι πρέπει να κάνουν».

Τον Μάρτιο του 2022, λέει το ProPublica, το αμερικανικό Πολεμικό Ναυτικό ανακοίνωσε ότι σχεδιάζει την πρόωρη απόσυρση εννέα πλοίων LCS λόγω της αδυναμίας τους να κυνηγούν υποβρύχια. «Σε ένα προβλέψιμο μοτίβο, οι νομοθέτες που εκπροσωπούν τις Πολιτείες όπου εδρεύουν τα πλοία αγωνίστηκαν για να διατηρήσουν περισσότερα από τα πλοία στη θάλασσα. Επέτρεψαν στο Ναυτικό να παροπλίσει μόνο τέσσερα. Το πρώτο από αυτά, που αποσύρθηκε, είναι λιγότερο από πέντε ετών. Τρία άλλα LCS είχαν ήδη παροπλιστεί. Το Ναυτικό προσπαθούσε τον Σεπτέμβριο να αποσύρει άλλα δύο, συμπεριλαμβανομένου του USS Jackson, που υποτίθεται ότι θα είχε 25ετή διάρκεια ζωής, αλλά θα διαρκούσε μόνο εννέα χρόνια».

Το Propublica δεν ήταν το μόνο αμερικανικό ΜΜΕ που έγραψε για τα προβλήματα και την αποτυχία των LCS. Το CNN, οι ΝΥΤimes και πολλά άλλα μέσα είχαν επίσης αποκαλύψεις για αυτά τα πλοία. Ρεπορτάζ προ δύο ετών ανέφερε ότι ο επικεφαλής του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ υπερασπιζόταν το σχέδιο διάλυσης των προβληματικών πολεμικών πλοίων, παρόλο που ορισμένα από αυτά είναι ηλικίας μικρότερης των 3 ετών.

Όταν το Πολεμικό Ναυτικό έκρινε τις φρεγάτες LCS ως ακατάλληλες

Πρώην στέλεχος του Πολεμικού Ναυτικού αναφέρει ότι τα αμερικανικά ρεπορτάζ για τα LCS περιέγραψαν την πραγματικότητα, αλλά οι Αμερικανοί «μας είπαν ότι έχουν λύσει πολλά προβλήματα από αυτά που υπήρχαν». Ενημέρωση ωστόσο για το ποια είναι κατάσταση των αμερικανικών φρεγατών που θα έρθουν στην Ελλάδα δεν υπάρχει και κανείς δεν ξέρει ποια είναι. 

Στην αξιολόγηση όλων των προσφερόμενων για αγορά φρεγατών που είχε γίνει πριν από δύο χρόνια από τα αρμόδια στελέχη του Πολεμικού Ναυτικού και η οποία παρουσιάστηκε στην πολιτική ηγεσία, οι συγκεκριμένες αμερικανικές φρεγάτες, σύμφωνα με κυβερνητική πηγή, είχαν κριθεί ακατάλληλες για το Πολεμικό Ναυτικό. Αναφερόταν ότι υπάρχουν σημαντικοί τομείς στους οποίους δεν καλύπτουν τις επιχειρησιακές ανάγκες του Πολεμικού Ναυτικού και άρα, ανεξάρτητα από τα υπόλοιπα προβλήματα, είναι ακατάλληλες. Σημειωνόταν επίσης ότι οι καταναλώσεις των LCS ήταν τέτοιες που καθιστούσαν τη χρήση του πλοίου απαγορευτική σε ταχύτητες άνω των 15kts, καθώς και μερικοί ακόμα λόγοι.

«Εκείνη την περίοδο είχε ξεκινήσει ένας πόλεμος δημοσιευμάτων, μια “φρεγατιάδα”, κυρίως στον ειδικό Τύπο, ο οποίος δεν είναι πάντα αθώος και μερικές φορές από πίσω υπάρχουν συμφέροντα εταιρειών» αναφέρει το πρώην στέλεχος του ΠΝ.

Παρότι το Επιτελείο του Πολεμικού Ναυτικού είχε αποφανθεί ότι οι αμερικανικές φρεγάτες ήταν οι πιο ακατάλληλες, υπήρξε πρόσωπο, εκτός ΠΝ, το οποίο υποστήριξε σθεναρά την αγορά τους τότε, αλλά η επιτροπή και η κυβέρνηση επέλεξαν τις Μπελαρά, οι οποίες κρίθηκαν ως οι καλύτερες όλων με διαφορά. 

«Σωστά έκρινε το ΠΝ τότε, σήμερα όμως το να πάρουμε μερικές φρεγάτες έξτρα, αν δεν τις πληρώσουμε, δεν είναι κακό, διότι οι ανάγκες μας είναι πολύ μεγάλες» αναφέρει. «Ως μία επιλογή μεσοπρόθεσμη για να κλείσουμε τρύπες. Οι παλιές που έχουμε θα πάρει χρόνια για να αναβαθμιστούν και θα χρειαστούν πολλά χρήματα. Οπότε καλώς επιλέξαμε να αγοράσουμε τις Μπελαρά που είναι οι καλύτερες, αλλά κι αυτές, με όλα τα προβλήματα, αν τις πάρουμε δωρεάν ως μια λύση ανάγκης δεν θα ήταν κακό. Οι ολλανδικές που έχουμε είναι της δεκαετίας του ’70» προσθέτει. 

Από την κυβέρνηση ελάχιστα έχουν γίνει ως τώρα γνωστά για τις αμερικανικές φρεγάτες. Ούτε αν και πόσα θα πληρώσει η χώρα για τη μεταφορά τους ή ό,τι άλλο χρειαστεί. Πρόσωπο από την αντιπολίτευση επισημαίνει ότι «δωρεάν εξοπλιστικά δεν υπάρχουν» και πως όταν κάτι είναι δωρεάν, συνήθως στοιχίζει ακριβότερα. Τα ερωτήματα για τις LCS παραμένουν, καθώς στο παρελθόν η χώρα έχει εγκλωβιστεί σε μη αξιόμαχες επιλογές και δεν έχει τα οικονομικά περιθώρια να ξανασυμβεί αυτό.